Hızlı bir dünyada yaşıyoruz ve bu hızda kendimizi kontrol etmeyi unutuyoruz. Bu yazıda, farkındalığın ne anlama geldiğini ve uygulamayı günlük yaşamınıza nasıl adapte edebileceğinizi inceleyeceğiz.
Mindfulness yani farkındalık; kişinin düşüncelerine, duygularına, deneyimlerine ilişkin yargılayıcı olmayan ve anbean yüksek veya tam farkındalık durumunu sürdürme uygulaması olarak karşımıza çıkıyor. Benzer bir tanım da farkındalığı "ortaya çıkan her düşüncenin, duygunun, duyumun olduğu gibi kabul edildiği ve yargılamayan, şimdi merkezli bir farkındalık olarak tanımlayan psikolog Scott Bishop'tan geliyor.
Dünden bugüne Mindfulness
Mindfulness’ın Batı dünyasındaki popülerleşmesinin büyük bölümü Dr. Kabat-Zinn'in “Bilinçli Farkındalık Eğitimi” üzerindeki çalışmasına uzanıyor. Kabat-Zinn, Zen uygulayıcısı Philip Kapleau ile tanıştığında Budist felsefeleriyle yakınlaştı. Bilinçli Farkındalık Programı'nı bilimsel ortamda geliştirmeye devam etti, meditasyon eğitimden öğrendiklerini harmanladı.
Oluşturduğu konsept popülerleştikçe, Kabat-Zinn, farkındalık pratiğini ve meditasyonu ana akım çevreler için daha erişilebilir hale getirmede önemli rol oynayan “Full Living Catastrophe” adlı kitabını yayınladı. Dünyanın dört bir yanındaki farkındalık uygulayıcıları bu sayede günlük hayatlarında bu uygulamayı benimsemeye başladılar.
Günümüzde çoğu insanın farkındalığı meditasyonla bir tuttuğunu görüyoruz. Meditasyon, mindfulness yolculuğunda farkındalığı geliştirmenin son derece güçlü bir yolu fakat hepsi bu kadar değil. Mindfulness akımı ve uygulamaları oldukça uzun süredir hayatın içinde yer alıyor. Bir alanda iyi olmadığınızı düşündüğünüzde nasıl tepki verdiğinizi aklınıza getirin: Örneğin bulmacalar. Önünüze bir bulmaca konduğunda ne yapıyorsunuz? Muhtemelen kendinize “Bu konuda iyi değilim” veya bu bulmacayı çözmeye çalışırsam “bir aptal gibi görüneceğim” diyorsunuz. Bu düşünceniz, dikkatinizi bulmaca üzerinde çalışmaktan alıkoyuyor.
Performansınızla ilgili hiçbir endişeniz veya yargınız olmadan, sadece bulmaca üzerinde çalışmanın nasıl olabileceğini düşünseydiniz durum nasıl olurdu? Her bir düşünceyi veya duyguyu kabul ederek, onu anlamaya veya daha fazla keşfetmeye gerek duymadan kabul ederek doğrudan yaşasanız ne tepki verirdiniz?
İşte tam da böyle bir pratiği, bir süre düzenli olarak yaparsanız, otomatik olarak olumsuz veya yararsız tepkiler vermenize ve stres yaşamanıza neden olan alışılmış kalıpları da görmeye başlayacaksınız. Tepki vermek yerine gözlemleyerek daha geniş bir bakış açısı geliştirir ve daha etkili bir davranış sergilersiniz.
Sabit ve tepkisel olmayan bir dikkat geliştirmek, genellikle günlük hayatta alışkın olduğumuz durumlardan farklıdır. Birçoğumuz hayatımızın büyük bir bölümünü, ne yaşadığımızın farkında olmadan ve keyif aldığımız tüm manzaraları, sesleri, kokuları, bağlantıları ve sevinçleri kaçırarak adeta otomatik pilotta geçiriyoruz. Bu anların bir kısmında zihnimiz kapalı, diğer zamanlarda ise geçmişten gelen düşüncelere, pişmanlıklara ya da tekrarlayan gelecek planlarına takılıp kalıyor. Şimdiki zamanda, yani anda bir şey fark ettiğimizde, alışkanlığımız genellikle anında yargılamak ve hızlı tepki vermek oluyor. Bu tepki de çoğu zaman seçeneklerimizi kısıtlayan veya sorun yaratan hatalı veya sınırlı bir bakış açısıyla çalışıyor.
Farkındalık ise yaşamımızda var olmamıza yardımcı oluyor ve bize tepkilerimiz ve tekrarlayan düşünce kalıplarımız üzerinde biraz olsun kontrol sağlıyor. Durmamıza, durumun daha net bir resmini elde etmemize ve daha ustaca yanıt vermemize yardımcı oluyor.
Hangi pratik bana göre?
Nefes alma farkındalığı, farkındalığı geliştirmenin en yaygın yollarından biri olarak görülüyor ancak daha önce de bahsettiğimiz üzere tek bir "doğru" uygulama yok. Farklı uygulamalar dikkati, vücuttaki duyumlara, seslere ve hatta ortaya çıkan her şeyin açık farkındalığına yöneltirken aynı zamanda şimdiki ana sıkı sıkıya bağlı, sabit bir dikkat geliştirmeye yardımcı oluyor.
Mindfulness’ı her zaman uygulamaya çalışmak kolay değil çünkü deneyimler günlük hayatta doğal olarak ortaya çıkıyor ve dikkatinizi başka yöne çekebiliyor ancak pratik yaptıkça bu becerinizi artırabilir ve diğer deneyimlerde kaybolmadan seçtiğiniz nesneye dikkatinizi verebilirsiniz. Görüşlerin, beğenilerin ve yorumların popüler ve belirleyici olduğu günümüz sosyal medya çağında, yargılayıcı olmayan bir durumun sizin için ne kadar farklı ve rahatlatıcı olduğunu size uygun pratiği bulur bulmaz göreceksiniz.
İster kaygıyla başa çıkmak için ister konsantrasyon becerilerinizi geliştirmek için uygulayın, Mindfulness size birçok kapıyı aralayacak. Tüm bu faydalardan yararlanmak için yapmanız gereken tek şey size uygun farkındalık pratiğini bulmak.