Dijital okuryazarlık, teknolojinin toplumda artan önemi ile yaşam boyu öğrenme için en değerli araç olarak kabul görmeye başladı. Peki dijital okuryazarlık ne anlama geliyor?
Dijital okuryazarlığı hem bilişsel hem de teknik beceriler gerektiren bilgiyi bulmak, değerlendirmek, oluşturmak ve iletmek için bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma yeteneği olarak tanımlayabiliriz. Örneğin, çocuklar için internet erişimi olan bir bilgisayara sahip olmak, üniversiteye devam etme olasılıklarını katlayarak artırıyor. Yetişkinler için de sürekli gelişen teknoloji dünyası işlerinde rakiplere karşı avantaj elde etmelerine yardımcı oluyor.
1. Dijital okuryazarlığın önemi parçalarında saklı
Özellikle, son 25 yılda toplumların kültürel kodlarında önemli değişiklikler gözleniyor. Örneğin, çalışma hayatına başladıktan sonra eğitime devam etmek giderek daha önemli hale geldi. Dijital okuryazarlık erken öğrenme süresinde başarılı olma adımında en önemli araçlardan biri olarak kabul ediliyor.
Dijital okuryazarlığın temelinde üç faktör bulunuyor: Bilişsel, teknik, sosyal/duygusal. Öğrencilerin ve ayrıca profesyonel hayatına devam eden bireylerin dijital bir toplumda sorumlu bir şekilde etkileşimde bulunmaları için bulmacanın üç parçasını da kavramaları oldukça önemli.
Dijital okuryazarlığı daha kolay anlatabilmek için şu formülü aklınızda tutmanızı öneriyoruz: dijital okuryazarlık = dijital araçlar bilgisi + eleştirel düşünme + sosyal katılım.
-Dijital araçlar bilgisi, ilgi çekici orijinal içerik tasarlamak ve oluşturmak, bilgiye erişmek, bilgiyi kullanmak ve paylaşmak için dijital araçları kullanma becerisi anlamına geliyor.
-Eleştirel düşünme de dijital bilginin ne kadar özgün, geçerli ve kullanışlı olduğunu sorgulamak olarak tanımlanabilir.
-Sosyal katılım ise dijital alanda başkalarıyla iletişim kurmak ve iş birliği yapmak olarak açıklanıyor.
Dijital okuryazarlık, bilgiyi yalnızca bulma değil, aynı zamanda analiz etme ve değerlendirme yeteneğidir. Bu, bir sorunun cevabını bulmak ve ardından kaynağın güvenilir olup olmadığına karar vermek anlamına geliyor.
2.Eğitimde dijital okuryazarlık
Medya uzmanları ve eğitimciler okullarda dijital okuryazarlık becerilerinin faydalarına giderek daha fazla odaklanıyor; çünkü günümüz öğrencileri interneti temel bir bilgi kaynağı olarak görüyor. Dijital okuryazar olan öğrenciler, dijital içeriği nasıl bulacaklarını ve tüketeceklerini biliyorlar. Aynı zamanda bu içerikleri nasıl oluşturacaklarını, ileteceklerini ve paylaşacaklarını biliyorlar.
Dijital okuryazarlık becerilerini geliştiren öğrenciler, güçlü parolalar oluşturma, gizlilik ayarlarını anlama ve kullanma ve sosyal medyada nelerin paylaşılıp paylaşılmayacağını bilmek gibi internet güvenliğinin temellerini anlıyorlar ve siber zorbalığın tehlikelerinin farkına varıyorlar.
3. Dijital içeriği bulma ve tüketme
Dijital okuryazar olma yolunda ilerleyen kişiler, karşılaştıkları online içerikler hakkında artık önemli sorular soruyorlar: “Mesajı kim ve neden yazdı? Mesaj nerede dağıtılıyor ve dikkat çekmek için hangi teknikler kullanılıyor?” Şüpheli yaklaşımları belirlemek, online ortamdaki grafiklerin ve diğer veri kaynaklarının doğruluğunu değerlendirmek, bu süreçte edinilen yeteneklerden birkaçı olarak karşımıza çıkıyor.
Dijital okuryazarlık sürecinde kişiler aynı zamanda, içerikte temsil edilen veya eksik olan bakış açılarını, yaşam tarzlarını ve değerleri de sorguluyorlar. Dijital içeriği etkili bir şekilde bulmanın ve tüketmenin bir kısmı, kişilerin gerçekleri yanlış bilgilerden ne kadar iyi ayırt edebileceklerine ve güvenilir kaynakları belirleyebileceklerine odaklanıyor.
4. Dijital içerik oluşturma
Dijital okuryazarlık becerileri kazanan kişiler, içerik tüketicilerinin yanı sıra sorumlu içerik yaratıcıları olmayı da öğreniyorlar. Hem dijital formatta yazmak hem de sosyal medya iletileri, podcast'ler, videolar, e-postalar ve bloglar gibi diğer medya biçimlerini oluşturmak da dahil olmak üzere, dijital içeriği bulmanın, değerlendirmenin ve tüketmenin ötesine geçerek onu oluşturmaya geçiş yapıyorlar.
5.Dijital içeriği iletmek veya paylaşmak
Dijital dünyada, yazılanların veya çekilen fotoğrafların genellikle paylaşılması amaçlandığından, fikirleri etkili bir şekilde başkalarına nasıl ileteceğinizi öğrenmek, dijital okuryazarlığın temel direği olarak görülüyor.
Kimi bireyler, paylaştıklarının olası sonuçlarını düşünmüyorlar. Dijital ayak izinin, kişilerin pasif veya aktif olarak bıraktıkları veya kendileri hakkında özellikle de sosyal medya sitelerinde paylaştıkları tüm bilgileri kapsadığını unutmamak gerekiyor.
Yani dijital okuryazarlık sadece bilişim teknolojilerindeki yeterlilik anlamına gelmiyor. Aynı zamanda düşünme becerileri, online ortamlarda gösterilen davranışların farkındalığı ve dijital teknolojilerin yarattığı ortak sosyal konuların anlaşılmasını da gerektiriyor.