Kullanıcı deneyimi veya UX, günümüzde teknoloji ve tasarım endüstrilerinde kullanılmakta olan popüler bir terimdir. Buna rağmen, çoğu kişi UX'in ne anlama geldiğinden veya terimi doğru şekilde nasıl kullanacağından emin değil. Bu makalemizde, UX'i derinlemesine inceleyeceğiz.
"Kullanıcı deneyimi" anlamına gelen UX'i tanımlayarak başlayalım. Kullanıcı deneyimi dendiğinde, insanların bir ürünle nasıl etkileşime girdiğinden bahsedilir. Örneğin, evde bir ışık yakmak istediğinizde bir anahtar ile etkileşime girersiniz. Anahtarın tasarımı, renk, malzeme ve fiziksel görünümü tüm etkileşim hakkında nasıl hissettiğinizi etkileyebilir.
Benzer şekilde, dijital tasarım dünyasında da UX, bir kullanıcının dijital bir ürünle etkileşimini etkileyen her şeyi ifade eder. İnsanlar bir ürünü kullandıklarında genellikle deneyimlerini aşağıdaki kriterlere göre değerlendirirler:
-Değer: Bu ürün bana değer veriyor mu?
-İşlev: Bu ürün işe yarıyor mu?
-Kullanılabilirlik: Kullanımı kolay mı?
-Genel izlenim: Kullanımı keyifli mi?
UX tasarımının tarihi
UX'in en temel ilkelerinden bazıları, çevreyi en uygun, uyumlu veya kullanıcı dostu şekilde düzenlemeye odaklanan antik Çin Feng Shui felsefesine kadar izlenebilir. MÖ 5. yüzyıl kadar erken bir tarihte ise Antik Yunan uygarlıklarının araçlarını ve çalışma alanlarını ergonomik ilkelere göre tasarladığını gösteren kanıtlar vardır.
19. yüzyılın sonlarında, Frederick Winslow Taylor ve Henry Ford gibi büyük düşünürler ve sanayiciler, temel deneyim tasarım ilkelerini üretim süreçlerine entegre etmeye başladılar. İnsan emeğini daha verimli hale getirme misyonuyla Taylor, tıpkı günümüzde UX tasarımcılarının kullanıcıların ürünler ve hizmetlerle nasıl etkileşime girdiğini araştırması gibi çalışanlar ve araçları arasındaki etkileşimler hakkında kapsamlı araştırmalar yaptı.
90'ların başında, bilim adamı Don Norman, Apple'daki ekibe “Kullanıcı Deneyimi Mimarı” olarak katıldı ve bu onu iş unvanında UX'e sahip ilk kişi yaptı. O zamandan beri, bu alanların her biri kendi uzmanlık alanlarına doğru genişledi. Günümüzde, şirketlerin kullanıcı deneyiminin tüm farklı yönlerini kapsayacak şekilde UX araştırmacısı veya etkileşim tasarımcısı gibi çok özel roller için işe alma eğilimi artıyor.
UX tasarımı kullanılabilirlikten daha fazlasıdır
Bir ürünün tasarımının kullanılabilirliği, kullanıcıların görevleri etkili ve verimli bir şekilde tamamlayıp tamamlayamadığının anlaşılmasına yardımcı olur. Verimli bir kullanılabilirlik olmadan iyi bir UX'e sahip olmak imkansızdır ancak kullanılabilirlik, iyi bir UX'in yalnızca bir özelliğidir. Kullanılabilirlik, iyi işleyen ürünler yaratılmasına yardımcı olur ancak bir ürünün kullanımının kolay olması, insanların onu kullanacağını garanti etmez.
UX, UI ile aynı değildir
Genellikle UX tasarımına yanlışlıkla UI (kullanıcı arayüzü) tasarımı denir. Bunun nedeni, birçok insanın “tasarım” kelimesini görsellerle ilişkilendirmesidir. Kullanıcı arayüzü, kullanıcı deneyiminin önemli bir parçası olsa da bir ürünün sadece yüzey katmanıdır.
UX tasarımcıları, görsellerin arkasındaki işlevi tasarlarken yüzey katmanının ötesinde düşünürler ve bir şeyin nasıl göründüğü ile nasıl çalıştığı arasındaki boşluğu doldururlar.
UX tasarımı insanlarla ilgilidir
İnsanları anlamazsanız, iyi bir tasarımı anlayamazsınız. Basitçe söylemek gerekirse UX, kullanıcının derinlemesine anlaşılmasını gerektirir. Örneğin; ihtiyaçları, istekleri, davranışları ve bir ürünü kullanacakları bağlam. Kullanıcıların ihtiyaçlarını anlama ve empati kurma yeteneği, UX tasarımcıları için kritik öneme sahiptir.
UX tasarımı devam eden bir süreçtir
Bir ürünün UX tasarımı, kullanıcılardan geri bildirimler aldıkça gelişir. Ürün ve sektör gereksinimleri değiştikçe, yeni gereksinimleri karşılamak için tasarımın yenilenmesi gerekebilir.
UX tasarımı iş ihtiyaçlarını hesaba katmalıdır
Bir hedefe ulaşmaya yardımcı olmuyorsa, insanların sevdiği bir ürüne sahip olmalarının hiçbir faydası yoktur. Bu nedenle ürün yaratıcıları hem kullanıcıların hedeflerini hem de işletmenin hedeflerini göz önünde bulundurmalıdır. Yararlı ve pratik çözümler yaratmak için iki taraf arasında bir denge bulmak önemlidir.