Böcekler etrafımızda uçuyorlar, kaçıyorlar ve avlanıyorlar. Biz insanlar ise bitkileri tozlaştırmaları ve Dünya'nın ekosistemi için hareket ettirici bir canlı olmaları konusunda onlara güveniyoruz. Böceklerin olmadığı bir dünyayı hayal etmek oldukça zor.
Bu nedenle, son aylarda "böcek kıyameti" uyarısında bulunan haberler ve raporlar ciddi bir alarma neden oldu. Uzun vadeli böcek koleksiyonlarına ve geçmiş çalışmaların gözden geçirilmesine dayanan bu makaleler, bugün yaşayan insanların böcek türlerinin ayrım gözetmeksizin yok oluşuna tanık olacağını öne sürdü.
Bugüne kadar 1 milyondan fazla böcek keşfedildi ve isimlendirildi ama milyonlarcası henüz tanımlanmadı. Dünya'nın bazı böcekler için giderek daha da yaşanılmaz hale geldiği inkâr edilemez ancak bir böcek türü için kâbus gibi olan koşullar diğerine cennet olabilir. Başka bir deyişle, böcekler için tek bir mükemmel ortam yoktur. İnsanların iklim değişikliği ve arazi gelişimi gibi çevre üzerindeki etkileri, faydalı böceklere zarar verebilir fakat aynı zamanda zararlılara da yardımcı olabilir.
Böcek sayısındaki düşüş
Alarmı başlatan ilk çalışma, Almanya'daki entomologlar tarafından 2017'de yayınlandı. Entomologlar, 27 yıl boyunca tuzaklarındaki uçan böceklerin biyokütlesinin %75 azaldığını bildirdi.
Porto Riko yağmur ormanlarında 1970'lerde yapılan bir böcek araştırması yeniden yapıldı. Bu araştırmanın sonucunda; böcekleri içeren büyük bir organizma grubu olan eklembacaklıların biyokütlesinin 10 ila 60 kat azaldığı ve aynı şekilde eklembacaklıları yiyen kertenkelelerin, kurbağaların ve kuşların da azaldığı bulundu.
Tozlayıcı görevi gören böceklerin çeşitliliği
Arılar, tozlaşma söz konusu olduğunda çok fazla dikkat çekiyorlar ancak arıların haricinde bu tozlaşmayı sağlayan birçok böcek var. Dünyadaki çiçekli bitkilerin dörtte üçü ve dünyadaki gıda mahsullerinin yaklaşık üçte biri, bir aşamada bu tozlayıcılara bağımlı. Sadece arılar değil sinekler de büyük tozlayıcılar arasında yer alıyor. Buna çikolatanın temelini oluşturan kakaoyu tozlaştıran tatarcıklar da dahil. Yine, pek sevilmeyen ama aslında çevremiz için çok önemli olan yaban arıları da başlıca tozlayıcılar arasında yer alıyor.
Böcekler olmasaydı ne olurdu?
Böcekler olmasaydı elma, kavun, badem, brokoli, yaban mersini veya kiraz olmazdı. Hatta dondurma bile yiyemezdik çünkü ineklere verilen yonca bile böcekler tarafından tozlaştırılıyor. Yani böcekler olmasaydı hayatımızın birçok temel unsurundan yoksun olurduk. Körili yemekler tarihi bir yemek olurdu çünkü kakule ve kimyon olmazdı. Pek çok baharat ve yemeklerimizi renkli, ilginç ve besleyici yapan pek çok şey böcekler olmadığı takdirde hayatımızda olmayacaktı.
Tozlayıcıların azalması gerçekten ciddi bir durum çünkü dünyadaki yoksul toplumların çoğu, yakın çevrelerinde doğrudan tozlaşmanın olduğu tarıma güveniyor ve bu olmadan, besinlerinin tamamı yemeklerinden kaybolabilir. Bunun bir sonucu olarak da yetersiz beslenme oranları yükselmeye başlayabilir. BM, bunun bir gıda güvenliği sorunu haline geleceği konusunda insanları uyarıyor.
Böcek kıyameti yaklaşıyor mu?
Bu tartışmalar ve araştırmaların sonuçları önemli ancak bu, böcek kıyametinin şu anda gerçekleştiği anlamına gelmiyor. Bir kıyametin yaklaşıp yaklaşmadığını tahmin etmek için, dünya çapındaki entomologların birçok farklı böceğin toplanması, tanımlanması ve sayılmasını içeren büyük ölçekli çalışmalar yürütmeleri gerekiyor. İnsan eylemleri de bu arada böcek türleri arasındaki dengeleri değiştirmeye devam ediyor. Örnek olarak, hastalığa neden olan patojenleri yayan sivrisinekler, yakınımızda yaşamak üzere evrimleşiyorlar.
Cevaplanmamış bu kadar soru varken, biyoçeşitlilik araştırmaları için daha fazla finansmana ihtiyaç olduğu da çok açık. Böcek habitatındaki düşüşle ilgili bir çalışma, uzun süreler boyunca para, cesur bir öngörü ve bilime bağlılık gerektiriyor. Pestisitlerin daha sürdürülebilir mahsul yetiştirme uygulamalarıyla değiştirilmesi gerekiyor. Aksi takdirde böceklerin bir bütün olarak birkaç on yıl içinde yok olma yolunda ilerleyeceği öngörülüyor. Bu yok oluşun gezegenin ekosistemleri üzerindeki etkisi en hafif tabirle bir felaketle sonuçlanabilir.