Amerikalı ve İspanyol araştırmacıların iş birliği yaptığı projede, 16 yıldır kör olan eski fen bilgisi öğretmeni, kamera ve beyin implantı içeren görsel protez sayesinde harfleri görebiliyor, nesnelerin kenarlarını ayırt edebiliyor, video oyunu oynayabiliyor.
Öğretmen Berna Gómez, görme yetisini kaybetmiş insanların bazı görüşlerinin geri kazandırılmasına yönelik yeni araştırmalarda çok önemli rol oynadı. Bu yeni araştırma ve beyin implantı ile körlüğün çözümü için önemli bir adım atıldı.
Beyin implantı ile yeni bir araştırma
Optik protezlerdeki olağanüstü ilerlemenin arkasındaki araştırmacılar, yakın zamanda deneylerinin sonuçlarını yayınladılar ve görme yeteneği olmayanların tekrar görmelerine yardım edecek, devrim yaratan bulgular sundular.
Araştırma için eski bir fen bilgisi öğretmeni gönüllü oldu. Gómez, 42 yaşında gözlerini beynine bağlayan optik sinirleri hızla yok eden, zararlı bir tıbbi durum olan toksik optik nöropati geliştirmişti. Sadece birkaç gün içinde Gómez'in iki çocuğunun ve kocasının yüzleri karanlığa gömüldü ve kariyeri beklenmedik şekilde sona erdi.
Gómez 2018'de 57 yaşındayken cesur bir karar verdi: Beyninin görsel bölgesine implante edilmiş küçük bir elektrota sahip ilk kişi olmak için gönüllü oldu. Prototip en küçük madeni paradan daha büyük olmayacaktı. Moran|Cortivis Protezi olarak bilinen özel cihaz, retinadan çıkan sinirleri uyarmak için ışığı yapay olarak kullanmanın yolu olarak keşfedilen retina implantlarının aksine, gözü ve optik siniri tamamen atlayıp doğrudan görsel algının kaynağına gidiyordu.
Cihazı İspanya'da implante etmek için beyin ameliyatı geçirdikten sonra Gómez, sonraki altı ay boyunca her gün dört saat laboratuvara giderek yeni protezle ilgili testler ve eğitimden geçti. İlk iki ay büyük ölçüde, zihninde hala ara sıra gördüğü spontane ışık hüzmeleri ile protezinin doğrudan uyarılmasının neden olduğu ışık noktaları arasında ayrım yapması için harcandı.
Protezindeki bir elektrot uyarıldığında, Gómez fosfen olarak bilinen ışık huzmesi gördüğünü bildirdi. İkiden fazla elektrot aynı anda uyarıldığında, Gómez ışık noktalarını daha kolay algıladı. Beyaz çizgi görünce bir şey gördüğünü söyledi.
Umut verici sonuçlar göz önüne alındığında, deneyin son ayı, Gómez'in proteziyle harfleri görebildiğini araştırmak için kullanıldı. Farklı desenlerde 16 elektrota kadar aynı anda uyarıldığında, Gómez I, L, C, V ve O gibi bazı harfleri tanımlayabildi. Hatta büyük O ve küçük o harflerini ayırt edebildi.
Deneyin son kısmı, Gómez'in minyatür video kamera ile gömülü, özel gözlükler takmasını içeriyordu. Kamera, önündeki nesneleri taradı ve protez aracılığıyla beynindeki farklı elektrot kombinasyonlarını uyararak basit görüntüler oluşturdu. Gözlükler Gómez'in kâğıt üzerindeki siyah ve beyaz çubukların zıt kenarlarını ayırt etmesine izin verdi.
Daha fazla çalışma ile daha iyi sonuçlar alınabilir
Mikroelektrot dizisi, araştırmacıların "basit olduğunu ve standart beyin cerrahisi prosedürlerini takip ettiğini" söylediği süreçte, "minikraniyotomi" yoluyla implante edildi. Bu, kafatasında 1,5 cm bir delik açmayı içeriyor.
Araştırmacılar, önceki çalışmaların yaklaşık 700 elektrotun kör kişiye, hareketliliklerini faydalı ölçüde artırmak için yeterli görsel bilgi verebileceğini bulduğunu söylüyorlar. İmplant, görsel korteksi uyarmak için yalnızca küçük elektrik akımları gerektirdiğinden, gelecekteki deneylerde daha fazla mikrodizi eklemeyi umuyorlar.
Araştırmacılar, glokom veya optik sinir atrofisi gibi durumlar nedeniyle, gözleri ve beyinleri arasındaki bağlantının yaklaşık 148 milyon insanda koptuğunu söylüyorlar. Dolayısıyla gözleri tamamen devre dışı bırakma yöntemi, bir gün bu insanların görüşünü geri getirebilir.
Görme bozukluğu, dünyadaki en yaygın engellerden biri ve bilim insanları bundan etkilenen insanlara yardım etmek için çeşitli stratejiler kullanıyorlar. Yakın zamanda elde edilen bir başka başarı da bilim insanlarının, insanların nadir görülen bir genetik göz hastalığıyla mücadele etmelerine yardımcı olmak için CRISPR gen düzenleme aracını kullanmaları. Gelişmeler umut verici ve gelecekte bu tür problemler de sağlıklı bir şekilde çözülebilir.