Birçok insan için yemek pişirmek ve yemek yemek hayatın en keyifli anları arasında yer alıyor.
Yine de gezegenini düşünerek hareket edenler için bu süreç ne yazık ki sorunsuz bir süreç değil. Gıda üretimi ve gıdanın hazırlanmasından kaynaklanan atık miktarı, gıda sistemimizin sürdürülebilirliğinin karşı karşıya olduğu en büyük sorunlardan biri. Fakat diğer bir yandan gıda israfına yönelik yaratıcı çözümlerde yükselişti.
Restoranlar ve sürdürülebilirlikle ilgili çalışan kuruluşlar, gıda atıklarını kompostlaştırma ve tek kullanımlık plastikleri ortadan kaldırma çabaları sayesinde gıda israfını azaltmanın yeni yollarını deniyor. Biraz planlama ve uygulamayla siz de yemek israfını azaltabilir ve daha sürdürülebilir bir mutfağa sahip olabilirsiniz. Nasıl mı? Podcastimizin bu bölümünde sıfır atık pişirmenin ne olduğunu ve nasıl uygulayacağınızı anlattık.
Sıfır atık pişirme nedir?
Sıfır atık pişirme kavramı yemek pişirirken ve yerken mümkün olduğunca az yiyecek ve ambalaj atığı bırakmaya çalışmak anlamına geliyor. Fakat yemeklerdeki israfı ortadan kaldırmak her zaman kolay olmuyor. Mevcut gıda arzının yapısı ve işlenmiş gıdaların bolluğu ne yazık ki bu yöntemi biraz zorlaştırıyor.
Sıfır atık pişirmeye nasıl başlanır?
Her birimiz benzersiz koşullar içinde yaşıyor ve yiyoruz. Dikkati almamız gereken ihtiyaç ve tercihlerimiz var. Bu nedenle sıfır atık pişirme yöntemleri herkes için farklı olabilir. Şimdi gelin sıfır atık pişirmeyi nasıl uygulayabilirsiniz birlikte inceleyelim.
Yemeklerinizi planlayın
Yemekleri planlamak sıfır atık bir mutfak yaratmanın en önemli adımıdır. Yemek planlaması sadece hafta boyunca ne yiyeceğinize karar vermek anlamına gelmez. Aynı zamanda yemeklerinizi nasıl ve ne zaman hazırlayacağınızı ve ihtiyacınız olan malzemeleri de düşünmeyi gerektirir. Sıfır atık yemekleri planlarken raflarınızda kısa zamanda tüketilmesi gereken bozulabilir yiyecekler, toplu olarak satın alabileceğiniz yiyecekler veya bir daha kullanmayacağınız malzemeleri içermeyen tarifler göz önünde bulundurulması gerekenler arasında yer alıyor.
Dışarıda yemek yerken iki kez düşünün
Her yıl milyonlarca ton kâğıt, plastik ve cam ambalaj çöplüklere gidiyor. Bunların hepsi paket servis ve restoran yemeklerinden gelmese de bu işletmeler sürece katkıda bulunuyorlar. Fakat siz birkaç küçük ayarlamayla israfı en az ay indirirken ara sıra dışarıda yemenin de keyfini çıkarabilirsiniz. Örneğin, porsiyonların bilincinde olarak yemek artıkları bırakmayacak yemekler sipariş ederek veya gıda bağışı gibi sıfır atık çabalarını destekleyen restoranları tercih ederek israfı azaltmaya ve daha sürdürülebilir bir dünya yaratmaya yardımcı olabilirsiniz.
Yapabileceklerinizi yeniden kullanın
Meyve ve sebzelerin sapları veya kabukları gibi artıklarını, gözden kaçan kısımlarını yeniden kullanmanın yollarını bulmak sıfır atık pişirmenin en heyecan verici kısımlarından biri olabilir. Ayrıca, yiyecek artıklarını birçok şekilde yeniden değerlendirebilirsiniz. Örneğin, sebze yapraklarını ve saplarını soteleyebilir, et suyu yapmak için artık kemikleri kullanabilir, peynir artıklarını dondurup çorbaları tatlandırmak için kullanabilir veya artık meyve ve sebzelerin suyunu sıkabilirsiniz.
Yeniden kullanamayacaklarınızı kompostlayın
Mikroorganizmaların ortamdaki oksijeni kullanarak çöp içerisindeki organik maddeleri biyokimyasal yollarla ayrıştırması işlemine kompostlama adı veriliyor. Bu yöntem, günümüzde artıkları geri dönüştürmenin harika bir yolu haline geldi. Ayrıca kompostlama artıkları çöplüklerden uzak tutmaya da yardımcı oluyor.
Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, elde kompostlama her yıl hane başına 150 kilogram gıda atığını çöp alanlarından uzaklaştırabilir. Başlamak için yapmanız gereken bir kompost kutusu veya bahçenizde artıkları atabileceğiniz bir alan bulmak ve bu alanda sebze meyve atıkları gibi yeşil ve kuru yaprak, sap dal gibi kahverengi olarak ayırdığınız atıkları üst üste yerleştirerek doğru şekilde çürümelerini sağlamak. Böylelikle siz de meyve ve sebzeleri, yumurta kabuklarını, kahve telvesini ve çay poşetlerini kompost kutusuna atarak veya bahçenizde hazırladığınız alanda kompostlayarak ilk adımı atabilirsiniz.
Sıfır atık pişirmeyi göz önünde bulundurarak alışveriş yapın
Sıfır atıkla yemek pişirmenin çoğu planlama ve alışverişle başlar. Sıfır atık alışverişinin bazı kolay yollarını şöyle sıralayabiliriz. Alışverişe kendi alışveriş çantanızla gitmek, mümkünse toplu alım yapmak, gereksiz ambalajlı ürünlerden kaçınmak ve aldıklarınızın son kullanma tarihlerine dikkat etmek, özellikle plastik ürünlerden kaçınmak oldukça önemli. Çünkü Dünya Ekonomik Forumu'nun yaptığı bir araştırma, plastik ürünlerin sadece %10'unun yeniden kullanılmasının okyanusa ulaşan plastik atık miktarını %50 oranında azaltacağını gösteriyor.
Yiyecekleri maksimum raf ömrü için saklayın
Satın aldığınız yiyecekleri yemeye niyet etseniz de bazen mutfak tezgahında, bazen de buzdolabında, rafların arkasında unutulup bozulabiliyorlar. Basit görünebilir ancak yiyecekleri uygun şekilde saklamak, bozulabilir gıdaların raf ömrünü uzatmanın en sağlıklı yoludur. Yiyecekleri düzgün bir şekilde saklamak için buzdolabınızı ve mutfak tezgahını temiz tutun. Böylece yiyecekleri daha hızlı çürümesine neden olabilecek bakteri veya diğer mikroplardan arındırabilirsiniz.
Eğer yiyeceklerin bozulmaya başladığını fark ederseniz, bakterilerin yayılmaması için bozulan kısmı yemeğinizin geri kalanından hemen ayırmalısınız. Ancak yiyecekler küflendiyse veya kokmaya başladıysa yememelisiniz. Sıfır atık bir mutfakta bile, bozulan yiyecekleri tüketerek hastalanma riskine girmektense, onları kompostlamalı ya da başka amaçlarla kullanmalısınız.