Saatlerce oturup somut bir şey elde etmediğiniz ve yapmanız gerekenlerden uzaklaştığınız hissine kapıldınız mı? Bu sorunun cevabı evet ise son günlerde gittikçe popülerleşen “fasilitasyon” terimine daha yakından bakmanız gerekiyor.
Fasilitasyon ne demek?
Fasilitasyon şu şekilde tanımlanır: Bir grubun hedeflerine ulaşmasında başarılı olması için kontrol ve sorumluluk almasını sağlayarak fırsat, kaynak, teşvik ve destek sağlanması ve böylece hedeflerin gerçekleştirilmesi.
Fasilitasyon kelimesi Latince'den gelir ve "kolaylaştırmak" anlamındadır. Fasilitasyonun, grup enerjisini belirli bir hedefe odaklama sanatı olduğuna inanılır. Kısaca fasilitasyon, katılımcıları öğrenme içgörüsü oluşturmaya, keşfetmeye ve uygulamaya dahil etme eylemidir. Bu gerekli ve geliştirilebilen beceri, yüz yüze veya sanal eğitim yürüten yetenek geliştirme uzmanları için özellikle önemlidir. Diğer profesyoneller de bunu ekip projelerini, görevlerini, komiteleri ve her türlü toplantıyı kolaylaştırmak için kullanabilirler.
Son günlerde fasilitasyon, toplantılarda insanların bir karara varmalarına, bir sorunu çözmelerine veya yaratıcı fikirler üretmelerine yardımcı olmak için organizasyonlarda kullanılan ayrı bir disiplin olarak da karşımıza çıkar ve farklı bir alan ve meslek olarak nitelendirilir.
Fasilitatör nedir?
Fasilitatör ise grupların etkin bir şekilde çalışabilmeleri ve kaliteli kararlar alabilmeleri için etkileşimlerin yapı ve süreçlerine katkıda bulunan kişi olarak tanımlanır. Bir fasilitatörün yaptığı, grubun hedeflerine etkin bir şekilde, net düşünerek ve dahil olan herkesin tam katılımı ile ulaştığından emin olmak için bir grup etkinliğini planlamak, yönlendirmek ve yönetmektir.
Fasilitatörler insanları belirli bir süre boyunca etkili bir sonuca yönlendirirler. Bu süreç bir toplantı, beyin fırtınası, eğitim ve geliştirme, planlama oturumu, ekip oluşturma, çatışma çözümü veya istenen sonuçların veya hedeflerin olduğu bir grup insanı içeren herhangi bir durum olabilir.
Birinci adım: Sınırları belirleyin
Açık uçlu olsalar bile her zaman temel kuralları ve hedefleri belirleyerek başlayın. Ana hatlara sahip olmak yararlıdır ancak bu durum, grubun ihtiyaçlarına anında yanıt verme ihtiyacını kısıtlamamalıdır.
Grubun, mevcut zaman içinde elde edilmesi makul olan bir sonucu netleştirmesine yardım edin. Anlaşmazlıkların veya çatışmaların nasıl ele alınacakları konusunda bir fikir birliğine varmaya çalışın ve süreçte kendi rolünüzün ne olduğu konusunda net olun.
Tarafsız kalın
Tarafsız kalmak ve grubun ulaşmasını istediğiniz önceden belirlenmiş bir sonuca sahip olmaması zaman zaman zorlayıcı olabilir. Bu nedenle zorluk, grubu etkilemek ama onlara hükmetmemektir. Bu, fikirlerinizi ve çözümlerinizi baskılamak ve başkalarını konuşmaya teşvik etmek anlamına da gelebilir. Bir fasilitatör, grubu fikirleri dikkate almaya teşvik etmelidir, ancak rolü dikte etme değil yönlendirme şeklinde olmalıdır.
Grup dinamiklerini anlayın
Grup dinamiği, insanların bir grupta çalışmak için başkalarıyla etkileşime girdiklerinde kullandıkları kalıpları ve davranışları tanımlayan bir terimdir. Bu noktada dikkatinizin çoğunu, insanların katılım konusunda nasıl hissettikleri ile ilgili olan sürece vermelisiniz. Bu, grubun hedefine ulaşma potansiyelini ortaya çıkarmanın anahtarıdır.
Zor durumlarla başa çıkmak
Zor insanlarla ve anlaşmazlıklarla uğraşmak, etkili fasilitasyonun önündeki en büyük engellerdendir. Anlaşmazlıklar söz konusu olduğunda, gerçek sorun genellikle görünürdeki anlaşmazlık değil, altta yatan bir çatışmadır.
Ele aldığınız durum zorlayıcı bir durumsa kahve molası vermeyi önerin, bulunduğunuz mekanı değiştirin, çiftler halinde çalışın veya ilgili konuyla ilgili beyin fırtınası yapın. Eğer belirli bir kişi ile ilgili bir problem varsa, o kişiyle belki özel olarak konuşmayı seçebilir ve ne yaptıkları ve grup üzerindeki etkileri hakkında geri bildirim verebilirsiniz.
Bıkmadan uygulayın
Yukarıda saydığımız becerilerin (gözlemleme, dinleme, beden dilini okuma ve insan davranışını anlama) tamamı uygulama yoluyla elde edilebilir. Dolayısıyla fasilitasyon becerilerinizi ne kadar çok uygularsanız, bu konuda o kadar rahat olursunuz.
Etkili bir fasilitatör olmak için ne zaman liderlik rolü oynayacağınızı ve ne zaman tarafsız olup arkanıza yaslanacağınızı bilmelisiniz. Bu, korunması zor bir denge! Rolde yetkin olmanın anahtarı ise yapılacakları etkili bir şekilde planlamak, yönlendirmek ve sonuçlara odaklanmaktır.